Furrat e nxehta të bardha të Duralex-it digjen pranë brigjeve të lumit Loire, pranë Orléans, Francë, që nga viti i përfundimit të Luftës së Dytë Botërore.
Por këtë dimër, asnjë shpirt nuk mund të gjendet përgjatë linjave të heshtura të prodhimit të fabrikës së qelqit të firmës në La Chapelle-Saint-Mesmin – dhe asnjë copë xhami nuk po prodhohet.
Vetë furra është në modalitetin “letargjik” deri në prill – sepse gazi i kërkuar për ta mbajtur atë në shpërthim të plotë ishte thjesht shumë i shtrenjtë. Kur përdoret në këto temperatura më të ulëta, nuk mund të prodhojë asgjë. Por nëse do të fiket plotësisht, xhami i shkrirë do të ngurtësohet brenda tij dhe pajisjet do të shkatërrohen.
“Duhej të merrnim një vendim të vështirë”, tha José-Luis Llacuna, president i La Maison Française du Verre, grupi që zotëron markat Duralex dhe Pyrex, i ulur në zyrën e tij pranë fabrikës. “Ka rreziqe teknike dhe njerëzore, por na bën të kursejmë energji”.
Edhe nëse nuk e kuptoni, ndoshta keni mbajtur një produkt Duralex – një triumf i pakënduar i prodhimit evropian. Kupat e tyre të fortë prej xhami mund të gjenden në çdo mensë të shkollës franceze dhe eksportohen në të gjithë botën. Ju mund t’i blini ato në dyqanet John Lewis në Mbretërinë e Bashkuar dhe madje edhe në MoMA në Nju Jork.
Llacuna thotë se e ardhmja e fabrikës në Evropë është e sigurt, por lufta e saj këtë dimër është simbolike e një krize më të thellë që prek bazën e prodhimit shekullor të Evropës, pasi çmimet e larta të energjisë dhe politika e lartë përplasen.
Kostoja e energjisë – e çuar në nivele rekord në vitin 2022 nga pushtimi i Ukrainës nga Rusia dhe mbyllja e tubacioneve vitale të gazit – është bërë shumë e lartë për shumë firma prodhuese për të mbetur konkurruese nëse qëndrojnë në Evropë. Në të njëjtën kohë, një paketë e madhe e subvencioneve amerikane për industrinë e gjelbër ka tronditur dhe zemëruar zyrtarët e BE-së, të cilët e shohin SHBA-në – një aleat i supozuar – joshëse për bizneset për t’u zhvendosur përtej Atlantikut.
Kriza energjetike është veçanërisht e mprehtë për sektorë si qelqi, kimikatet, metalet, plehrat, pulpa dhe letra, qeramika dhe çimentoja, të cilat kërkojnë më shumë energji për të ushqyer prodhimin e tyre industrial – dhe mes tyre punësojnë 8 milionë njerëz. Por, duke u përballur me konkurrencën ekonomike gjithnjë në rritje si nga Kina, ashtu edhe nga një Shtetet e Bashkuara gjithnjë e më proteksioniste, liderët evropianë paralajmërojnë hapur për një ngjitje të “deindustrializimit” që prek të gjithë prodhimin në të gjithë kontinentin.
Parandalimi i një rezultati të tillë të tmerrshëm – dhe pasojave sociale dhe politike – ka qëlluar në krye të agjendës së BE-së në vitin 2023.
Në një email drejtuar stafit të vitit të ri, të parë nga POLITICO, Komisioneri Evropian i Tregut të Brendshëm Thierry Breton veçoi përpjekjet për të rritur konkurrencën globale të Evropës si “një prioritet kryesor”.
“Çmimet e larta të energjisë në Evropë do të vazhdojnë të prekin bashkëqytetarët tanë, por edhe të gjithë zinxhirët e furnizimit industrial dhe [bizneset e vogla dhe të mesme]”, shkroi Breton. “Në të njëjtën kohë, Kina, SHBA dhe vende të tjera po përpiqen – jo pa sukses – të tërheqin kapacitetet tona industriale.
“Pa një bazë të fortë prodhuese”, thuhet qartë në emailin e Bretonit, “siguria e furnizimit të Evropës, aftësia për eksport dhe krijimi i vendeve të punës është në rrezik”.
Kriza ekzistenciale
Që nga dhjetori, prodhimi evropian – dhe veçanërisht fuqia industriale e kontinentit, Gjermania – kishte përballuar më të keqen e krizës së energjisë dimërore, duke ulur konsumin e gazit me rreth 15 për qind pa një rënie përkatëse në prodhimin e përgjithshëm.
Por me çmimet e gazit – pavarësisht rënieve të fundit – ende rreth gjashtë herë më i lartë se çmimi mesatar i 10 viteve të mëparshme dhe më shumë se katër herë më i lartë se në vendet konkurrente si SHBA, shumë ende kanë frikë se firmat më të mëdha thjesht do të zhvendosin operacionet jashtë Evropës ndërsa bizneset më të vogla mund të paloseshin tërësisht.
Duke e thelluar errësirën, vizioni i dashur prej kohësh i Evropës si forca lëvizëse e një revolucioni industrial të gjelbër është vënë në dyshime serioze nga Akti i Joe Biden për Reduktimin e Inflacionit prej 369 miliardë dollarësh. Me subvencionet e tij të mëdha për teknologjitë e gjelbra dhe klauzolat “Blej Amerikane”, udhëheqësit evropianë kanë frikë se paketa do të joshë gjithnjë e më shumë kompanitë e tyre përtej Atlantikut.
“Duke pasur parasysh veprimet e SHBA-së dhe Kinës, ne shohim rrezikun real të deindustrializimit dhe deinvestimit”, tha një zyrtar i lartë i Komisionit Evropian.
Humbja e kapacitetit prodhues do të thotë të humbasësh vendet e punës, dhe kjo – tha Luc Triangle, sekretari i përgjithshëm i Sindikatës Evropiane IndustriALL, i cili përfaqëson punëtorët e prodhimit – ka “pasoja politike”.
“Nuk po e ekzagjerojmë kur themi se industria evropiane – duke filluar me industritë me energji intensive në vijën e parë – po përballet me një krizë ekzistenciale,” tha Triangle. I njëjti kërcënim “ekzistencial” vlen për 8 milionë punëtorët në sektorin intensiv të energjisë, ka paralajmëruar IndustriALL.
Në rishikimin e tij vjetor të tregut të punës, të botuar muajin e kaluar, Komisioni Evropian tha se normat e punësimit në BE mbetën të forta pavarësisht luftës, me papunësinë që ra në 6 përqind në korrik. Por ai gjithashtu paralajmëroi se vazhdimi i kostove të larta të energjisë përbën një “rrezik të madh” për vendet e punës në BE, veçanërisht në sektorët e prodhimit intensiv të energjisë.
“Nuk e shohim ende në të dhëna… por është një shqetësim për të ardhmen, ndoshta brenda këtij viti”, tha ministri i ekonomisë i një vendi të BE-së.
Edhe pse deri tani është mjaft i vogël në shkallë, ndikimi në vendet e punës tashmë po shihet. Në dhjetor, Fondacioni Evropian për Përmirësimin e Kushteve të Jetesës dhe Punës (Eurofound) publikoi një listë të humbjeve të vendeve të punës — duke përfshirë 441 pushime nga puna në një prodhues të oksidit të aluminit në Tulcea, Rumani në qershor; 300 në një fabrikë në Žiar nad Hronom në Sllovaki deri në fund të vitit 2022; dhe 350 në një prodhues të pllakave qeramike në Poloni. Organizata tha se ndikimi i krizës energjetike në punësimin në bllok ka të ngjarë “vetëm në fillim”.
Triangle paralajmëroi se, si në ish-qytetet prodhuese të Anglisë veriore që vazhduan të mbështesin Brexit-in, rënia e përshpejtuar industriale në Evropën Qendrore dhe Lindore mund të nxisë një reagim të ashpër të votuesve kundër BE-së që mund të bëhet ende një trashëgimi e qëndrueshme e krizës.
“Ka pasoja politike”, tha Triangle. “Cilat parti do të fitojnë, duke lulëzuar nga pakënaqësia dhe zhgënjimi? Partitë që kanë një axhendë anti-evropiane, apo një axhendë ekstremiste.”
Zyrtarët qeveritarë tashmë janë “të shqetësuar”, sipas ministrit të cituar më lart.
Prodhuar në Evropë
Paralajmërimet nga bizneset janë bërë më të forta – siç janë bërë thirrjet për veprime të koordinuara në nivel të BE-së për të shpëtuar bazën prodhuese të Evropës. Franca tani po kërkon një strategji të re gjithëpërfshirëse në mbarë BE-në “made in Europe”.
Në tetor, vendimi i BASF – gjiganti gjerman i kimikateve, me qendër në Ludwigshafen që nga mesi i shekullit të 19-të – për të zvogëluar përgjithmonë operacionet e tij në Evropë shkaktoi valë tronditëse në prodhimin evropian, tha Triangle.
Ndikimi më i gjerë përtej sektorëve me intensitet energjie u theksua në nëntor kur Volkswagen paralajmëroi se Evropa nuk ishte më “konkurruese për koston në shumë fusha, veçanërisht kur bëhet fjalë për kostot e energjisë elektrike dhe gazit” – një goditje nga një automobil. sektori që është xhevahiri në kurorën e prodhimit të Evropës, duke punësuar 13 milionë në të gjithë kontinentin.
Në samitin e tyre përfundimtar të vitit 2022 në dhjetor, udhëheqësit e BE-së këmbëngulën se e kishin dëgjuar thirrjen. Takimi nxori një udhëzim për Komisionin Evropian për të hartuar me shpejtësi propozime “me synimin për të mobilizuar të gjitha mjetet përkatëse kombëtare dhe të BE” për të adresuar krizat e dyfishta të energjisë dhe konkurrencës që godasin industrinë evropiane. Çështja do të dominojë një samit të liderëve të BE-së të planifikuar për 9-10 shkurt.
Por, mes mosmarrëveshjeve midis vendeve për rrugën përpara, cila rrugë do të marrë blloku mbetet e paqartë.
Zbutja e rregullave strikte të ndihmës shtetërore të BE-së është një fokus kryesor midis zyrtarëve dhe mbështetja financiare e BE-së për sektorët e prodhimit është gjithashtu në shqyrtim.
Në planin afatshkurtër, qeverive mund t’u duhet të shikojnë mënyrat se si fondet ekzistuese – paketa e rimëkëmbjes së COVID-it të BE-së së gjeneratës tjetër dhe fondi RePowerEU për të hequr bllokun nga karburantet fosile ruse – mund të “kujdesin për investimet e nevojshme në prodhim”, zyrtari i lartë i Komisionit. tha.
Deri më tani, përgjigjet më të mëdha kanë qenë kryesisht në nivel kombëtar. Gjermania – fuqia më e madhe ekonomike e bllokut dhe qendra e saj më e madhe prodhuese – ka ndarë 200 miliardë euro për një paketë mbështetëse për bizneset dhe familjet dhe do të kufizojë çmimin që konsumatorët industrialë paguajnë për gazin dhe energjinë elektrike. Franca ka njoftuar një projekt-ligj të ri për të nxitur ripërtëritjen e industrive të gjelbra.
Në një shkrim të kohëve të fundit për FT, Ministri gjerman i Financave Christian Lindner shprehu besimin se “Evropa dhe Gjermania mund ta përballojnë këtë krizë pa një kolaps në prodhimin industrial”.
Por të tjerë kanë frikë se pa ndërhyrje të mëdha në nivel të BE-së, ato vende pa fuqinë fiskale të Gjermanisë do të mbeten pas. “Parimet duhet të bien dakord në nivel evropian për të ruajtur kushtet e barabarta”, tha ministri i ekonomisë.
Debati ka të ngjarë të zgjasë gjatë dimrit dhe deri në pranverë.
Në Duralex në Francë, prilli do të sjellë pak kohë, me një kontratë energjie të re, më të përballueshme që do të lejojë që furra të ndizet përsëri dhe të prodhohet xhami. Presidenti i kompanisë Llacuna është i bindur se firma mund ta kalojë krizën energjetike dhe të vazhdojë të funksionojë. “Made in France” është një “markë emocionale” për kompaninë, tha ai, të cilën ajo nuk do ta heqë lehtë.
Por për shumë të tjerë në të gjithë kontinentin, marka “Made in Europe” nuk ka qenë kurrë më në dyshim.
“Nëse BE-ja nuk rrit politikën e saj industriale,” tha një diplomat i BE, “industria jonë po rrjedh gjak deri në vdekje”.
